قیزکورپوسی -قطار کورپوسی میانه

(میانه از شهرستانهای زیبای آذربایجان شرقی در همسایگی استان زنجان)

موقعیت جغرافیایی :
در بین راه زنجان میانه و در دامنه شرقی قافلانكوه روی آب قزل اوزن به فاصله 20 کیلومتری شهر میانه پلی بنام پل دختر بنا شده كه دارای سه چشمه یا دهنه ای محكم و مرتفع می باشد. این بنا در تاریخ 10 دیماه 1310 تحت شماره 87 جزو آثار ملی به ثبت رسیده و در عین حال نمونه ای از پل های محكم و معتبر قدیمی بوده كه تاریخ ساختمان اصلی آن را باید متعلق به قرن هشتم هجری قمری برشمرد.

معماری و مشخصات بنا :
پل دختر میانه ، از نظر معماری و ساختمان، یکی از نمونه های برجسته هنر مهندسی و معماری اسلامی ایران به شمار می آید. پل سنگفرش پلدختر كه ظاهراً در دوران ایلخانی و به تاریخ تقریبی 888 هجری قمری احداث شده ( در مورد تاریخ احداث مفصل آورده شده است )، به طول 120 و عرض گذرگاه حدود 11 متر ، دارای سه دهانه ( سه چشمه ) بزرگ با قوس جناغی است كه روی آب برهای سنگی قرار گرفته است.

علاوه بر این دارای پایه های سنگی عریضی است كه دهانه وسطی نسبت به دهانه های طرفین بزرگتر و دارای طاقی بلندتر است، به همین سبب گذرگاه پل از وسط دارای شیب ملایم به دو طرف كناره پل است. جهت پل ، شرقی –  غربی است و ارتفاع آن در بلندترین قسمت ( دهانه وسط ) حدود 16 متر است.

تعمیرات پل در طول تاریخ تا انهدام طاق میانی :

این پل در طول حیات خود بارها مورد بازسازی قرار گرفته است، از جمله مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

1- تعمیراتی كه توسط دختری به نام شاه بیگم بنت محمد بیگ موصلی به انجام رسید و در نتیجه، بسیاری وجه تسمیه بنا را به این دلیل می دانند. سنگ بنای سمت چپ ( کتیبه سمت چپ طاق میانی ) تاریخ و مرمت پل را بوسیله شاه بیگم و به سال  1517 میلادی ( 933 هجری قمری ) نشان می دهد. . گویا نوشته دیگری تاریخ مرمت دوباره آن را به سال 1673 قید کرده اند.

2- در اواخر قرن هجدهم میلادی که مصادف می شود با اوایل دوره قاجار ظاهراً به دستور آقا محمد خان قاجار تعمیراتی بر روی پل صورت می گیرد بدین ترتیب پل دختر بوسیله آقا محمد خان قاجار تعمیر و با دیگر احیا می شود.

3- در سال 1313 دو طاق آن شکست برداشته و محتاج به تعمیر و عوض نمودن طاقها بود. لذا در همان سال و بر طبق دستور اداره کل باستان شناسی، تعمیر و مرمت طاق و خاکریزی طرفین پل توسط این اداره و با کمک اداره فرهنگ میانه و اداره راه استان انجام یافته.

4- و در نهایت حدود چهل سال قبل معماری از اهالی تبریز كه دراین كارها مهارت داشته پل راتعمیر كرده بود.

نکته : متاسفانه طاق بزرگ و میانی این پل توسط فرقه دموکرات آذربایجان در روز 20 آذر ماه 1325 شمسی برای جلوگیری از پیشروی قوای دولتی، با مواد منفجره ( دینامیت ) منهدم گشته، یعنی دهنه‌ی وسطی پل بكلی فرو ریخت که تا به حال به همان صورت باقی است و برای عبور و مرور وسایل نقلیه، پل جدیدی در نزدیکی پل قدیمی برپا کرده اند. برای همین این پل در میان اهالی میانه به « سینیق كؤپرو » یا پل شكسته هم معروف است. توضیحات کامل از جزئیات این فاجعه در ادامه ...

5- مرمت پایه های پل كه به هنگام انفجار با دینامیت به شدت آسیب دیده و شكافهای طولی و عرضی فراوانی در آن ایجاد شده بود در سال 1376 آغاز و در آبانماه سال 1377 باتمام رسید و در حال حاضر شرایط فیزیكی پل بترتیبی است كه نگرانی از آسیب جدی آتی آن كاملا از بین رفته است.